ستون فقرات چیست؟

منظور از ستون فقرات چیست و  شامل چند مهره می‌باشد؟ آیا مهره‌های لگن خاصره جزء ستون فقرات محسوب می شود؟ چه رابطه‌ای بین ستون فقرات و نخاع می‌باشد؟ علت درد در ستون فقرات چه می‌باشد؟

از ستون فقرات چه می‌دانید؟ در این مقاله قصد داریم به ستون فقرات یا به عبارتی ستون مهره‌ها، یکی از مهمترین قسمت‌های بدن، بپردازیم. قسمتی که به شما اجازه‌ی حرکت و جابجایی نرم می‌دهد. اگر کنجکاوید از آناتومی ستون فقرات و مشکلات آن بیشتر بدانید با کلینیک خانه درد تا انتهای مقاله همراه باشید.

از ستون فقرات بدن چه اطلاعاتی دارید؟

از ستون فقرات بدن چه اطلاعاتی دارید؟

بدن در صورت عدم وجود یا سالم بودن ستون فقرات توانایی راه رفتن، ایستادن یا خم و راست شدن را ندارد. شکل و ساختاری که بدن دارد به‌دلیل وجود ستونی است که کنترل حرکتتان به آن وابسته است.

حرکات بدن از طریق ستونی از رشته‌های عصبی که متصل بین مغز و سایر قسمت‌های بدن می‌باشد، که به آن نخاع می‌گویند، تحت کنترل شما درمی‌آید. نخاع از اجزای ستون فقرات است و وظیفه اصلی ستون فقرات، محافظت از نخاع، می‌باشد.

در برخی از منابع، به دلیل اینکه مهره‌های لگن خاصره را جزئی از ستون فقرات به حساب نمی‌آورند، تعداد مهره‌های آن را کمتر از 33 آورده‌اند در صورتی که مهره‌های لگن خاصره شکل مهره را دارد و دارای رشته‌های عصبی می‌باشند. این ستون شامل 33 مهره می باشد که به‌صورت عمودی روی هم قرار گرفته‌اند.

اگر بخواهیم ستون فقرات را از نظر آناتومی تقسیم‌بندی کنیم، از انتهای جمجمه تا آخرین مهره دنبالچه، ستون مهره‌ها می‌باشد که از مهره‌ها، عروق خونی، دیسک‌ها، نخاع زردپی‌ها و عضلات تشکیل شده است. عملکرد منعطف، صحیح و بدون درد ستون فقرات در گرو سلامت تک تک این اجزا می‌باشد.

در صورت آسیب یکی از این اعضا؛ در کارکرد اصلی ستون، محافظت از نخاع، اختلال ایجاد می‌شود و ممکن است مشکلات خطرناکی ایجاد شود.

 با مشاوره رایگان با متخصصین کلینیک خانه درد، می توانید آسیب‌ها و مشکلات ستون فقرات را کنترل و درمان کنید. برای مشاوره و یا تعیین نوبت قبلی می توانید از طریق شماره های ۰۲۱۲۶۷۰۳۱۲۶ و ۰۲۱۲۶۷۰۲۹۳۵ تماس بگیرید.

آناتومی ستون فقرات به چه صورت است؟

آناتومی ستون فقرات به چه صورت است؟

ستون فقرات سالم به شکل “S” است، شکل این ستون به دلایلی چون قابلیت تحمل فشار و یا توزیع یکنواخت وزن بدن به این صورت می‌باشد.

انحناء مهره‌های گردن اندکی به سمت داخل، مهره‌های قفسه سینه‌ای کمی به سمت خارج و مهره‌های کمری هم اندکی به سمت داخل دارند.

مهره‌های گردن

تعداد مهره‌های گردن 7 مهره می‌باشد. قابلیت حرکت این مهره‌ها به دلیل داشتن دو مهره اختصاصی که به جمجمه وصل می‌شوند، بسیار بیشتر از سایر مهره‌هاست. در این مهره‌ها روزنه‌ای مخصوص وجود دارد که شریان‌هایی، که وظیفه خون‌رسانی به مغز را بر عهده دارند، عبور می‌کنند. این مهره‌ها بلافاصله بعد از جمجمه آغاز می‌شود و بالای مهره‌های قفسه سینه‌ای تمام می‌شوند.

عملکرد اصلی تحمل وزن سر (حدود 5 کیلوگرم) می‌باشد. مهره‌های گردن را با حرف C، حرف اول کلمه انگلیسی،  نشان می‌دهند. این هفت مهره از C1 تا C7 شماره‌گذاری شده‌اند.

دو مهره‌ی اول از مهره‌های گردنی، مهره‌ی اطلس (Atlas) و مهره آسه (Axis) نامیده می‌شوند که از سایر مهره‌ها متفاوت‌اند زیرا به طور ویژه برای حرکات چرخش طراحی شده‌اند. در حقیقت این دو مهره علت چرخش سر و گردن شما در جهات مختلف هستند.

مهره‌ی اطلس (C1) اولین مهره در ستون مهره‌های گردن می‌باشد که بین جمجمه و باقی مهره‌های ستون قرار گرفته است. مهره اطلس، فاقد بدنه‌ی مهره‌ای می‌باشد، اما دارای قوس قدامی ضخیم، قوس خلفی نازکی و دو حجم توده‌ای جانبی است.

مهره‌ی آسه (C2)، دومین مهره در ستون مهره‌های گردن، می‌باشد. مهره‌ی آسه دارای یک برجستگی فوقانی به نام زائده دندانی (Odontoid Process) است که در حفره‌یِ موجود در مهره‌ی اطلس چفت می‌شود.

مهره‌های C1 تا C7 گردن

مهره آسه به کمک رباط‌هایی که دو مهره‌ی اطلس و آسه را بهم متصل نموده‌اند، به سر اجازه چرخش به طرفین، تا بیشترین حد ممکن می‌دهد.خطر آسیب‌دیدگی در مهره‌های گردنی بالا می‌باشد زیرا پشتیبانی عضلات در ناحیه‌ی گردنی محدود است.

تحمل وزن برای بخش کوچک و باریکی مانند گردن که دارای بافت‌های نرم متعددی است، بسیار زیاد می‌باشد. حرکات شدید و ناگهانی در این ناحیه می‌توانند به استخوان‌ها، رباط‌ها، یا حتی شریان‌های خون‌رسان به مغز، آسیب بزنند.

مهره‌های قفسه سینه‌ای

ناحیه قفسه سینه یا قسمت سینه‌ای ستون فقرات دارای 12 مهره (T1 تا T12) که در زیر مهره‌های گردن،در سطح شانه آغاز می‌شود و بالای کمر تمام می‌شوند. دنده‌های شما در ناحیه میانی پشت، به ستون مهره‌های قفسه سینه متصل می‌شوند.

زمانی که از پهلو مشاهده می‌شوند، یک انحنای طبیعی به جلو به نام کیفوز (یا منحنی کیفوتیک) در این بخش دیده می‌شود. گستره‌ی حرکتی این مهره‌ها کمتر از مهره‌های گردن است. مجرای ستون نیز در این قسمت کوچکتر است و همچنین این قسمت با وجود دیسک‌های بین‌مهره‌ای نازکش، قوی و تثبیت‌کننده می‌باشد.

مهره‌های کمر چگونه است؟

مهره‌های متحرک در ستون فقرات با مهره‌های کمری به پایان می‌رسد. از زیر آخرین مهره قفسه سینه (T12) شروع شده و به بالای ستون فقرات خاجی یا استخوان خاجی (S1) ختم می‌شود. هر سطح مهره‌های کمری از بالا به پایین به صورت L1 تا L5 یا L6 شماره گذاری می‌شوند.

این قسمت شامل 5 مهره می‌باشد اما ممکن است در بعضی از افراد 6 مهره باشد و این امر غیر معمول نیست. مهره‌های کمری همانند مهره‌های گردنی، دارای انحنایی مقعر هستند.

مهره‌های این قسمت از سایر مهره‌ها بزرگتر هستند و به همین دلیل، رشته‌های عصبی در این ناحیه از ستون، فضای بیشتری دارند.

زمانیکه افراد دردی را در ستون فقرات خود تجربه می‌کنند، این درد اغلب از ناحیه‌ی مهره‌های کمری است بعبارتی همان کمر درد که البته می‌تواند دلایل متفاوتی داشه باشد. دلیل اینکه چرا کمر در آسیب‌های ستون فقرات، آسیب می‌بیند این است که مهره‌های کمری محل اتصال ستون ، به لگن نیز هستند؛ یعنی دقیقاً جایی که بیشترین فشارِ ناشی از وزن وارد می‌شود.

این مهره‌ها در واقع همان قسمتی از ستون مهره‌ها هستند که افراد در حین انجام حرکاتی مثل بلند کردن یک جعبه‌ی سنگین، چرخیدن و یا حمل کردن یک جسم سنگین، فشار زیادی به آن وارد می‌کنند.

استخوان خاجی و دنبالچه در ستون فقرات

استخوان خاجی و دنبالچه در ستون فقرات

استخوان خاجی یا ساکروم؛ زیر آخرین مهره کمر (L5) شروع می‌شود، استخوانی بزرگ و صاف، به شکل مثلث می‌باشد. استخوان دنبالچه، که معمولاً به عنوان استخوان دُمی شناخته می‌شود، در زیر استخوان خاجی قرار دارد. این استخوان‌ها، شبیه استخوان‌های دیگر در ستون مهره‌ای نیستند.

این استخوان از ۵ استخوان تشکیل شده است که به هم جوش خورده و یک استخوان واحد را ایجاد می‌کنند. این استخوان واحد قسمتی از حلقه لگن را تشکیل می‌دهد که به آن لگن خاصره گفته می‌شود.

عضلات تاثیرگذار بر ستون فقرات

دو عضلاتی که بر روی ستون فقرات تاثیر گذارند، عضلات بازکننده و خم کننده هستند. عضلاتی که به پشت ستون فقرات متصل هستند و امکان ایستادن و بلند کردن اجسام را به بدن داده، عضلات باز کننده هستند. عضلات خم کننده نیز در جلو قرار داشته و شامل عضلات شکمی می‌شوند.

این عضلات امکان انعطاف‌پذیری و خم‌شدن به جلو را فراهم می‌کنند. این دسته از عضلات در کمک به بلند کردن اجسام و کنترل میزان خم شدن ناحیه پایینی کمر بسیار اهمیت دارند.

عضلات کمر، ستون فقرات را در جای خود تثبیت می‌کنند. مواردی همچون ضعف عضلات یا داشتن شکم بزرگ می‌توانند تراز کلی بدن را به هم زنند. نا هم تراز بودن اندام‌های بدن فشار زیادی را به ستون فقرات وارد می‌کند.

عملکرد ستون فقرات چگونه است؟

ستون مهره‌ها دارای عملکردهای مختلفی هستند، برخی از این عملکردها را ادامه بررسی کرده‌ایم.

چگونه به استحکام بدن کمک می‌کند؟

نشستن، راه رفتن، دویدن و تمام فعالیت‌هایی که مربوط به حرکات بدنی می‌شود، وابسته به ستون فقرات می‌باشد. مجموعه ای محکم، پشتیبانی ساختاری از سر، شانه‌ها و سینه را انجام داده و اتصال بین بالاتنه و پایین‌تنه را از طریق نخاع و ریشه‌های عصبی داخل آن برقرار می‌کند.

کمر درد ناشی از نشستن طولانی مدت از جمله دردهایی می‌باشد که فرد ممکن است بر اثر سبک زندگی و عادت‌های ناسالم به آن دچار شده و آسیب بدی به ستون فقرات خود بزند و نتواند بقیه‌ فعالیت‌های حرکتی را نتواند براحتی انجام دهد.

همچنین آناتومیِ خاص آن به عنوان متصل‌کننده قسمت فوقانی و تحتانی می‌تواند به تعادل فرد و توزیع وزن بدن کمک کند. به علاوه به عنوان یک وسیله اتصالی و تکیه‌گاه برای بافت‌های نرم بدن مانند رباط‌ها، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها عمل کرده که بدون وجود آن، حرکات این بافت‌‌ها مکان‌پذیر نخواهد بود.

عملکرد ستون مهره‌های بدن چگونه است؟

حفاظت از اعصاب

ستون مهره‌ها در محصور کردن نخاع و ریشه‌های عصبی که پیام‌های سیستم عصبی به نواحی بالایی و پایینی بدن را منتقل می‌کنند، نقش دارند. هرگونه آسیب در ستون مهره‌ها و در نتیجه عدم موفقیت در انتقال پیام رفت و برگشتی به مغز انسان می‌تواند سلامتی افراد را به خطر بیندازد، لذا این ساختار محکم با حمایت خود از بافت‌های نرم و اعصاب نقش مهمی در زندگی و انجام حرکات انسان دارد.

انعطاف پذیری و تحرک؛ عملکرد ستون فقرات

دامنه حرکتی ما توسط ستون فقرات مشخص می‌شود، انجام حرکات خم شدن به طرفین (چپ و راست)، خم شدن (خم شدن به جلو)، کشش (خم شدن به عقب) و چرخش به چپ و راست، همگی به کمک ستون فقراتِ انسان میسر هستند.

این ساختارها همچنین انواع مختلف و ترکیبی از حرکات گفته شده را انجام می‌دهند که به ما کمک می‌کنند فعالیت‌هایی مانند سرعت بخشیدن به انجام کارها، غلتیدن در رختخواب تا بلند شدن هنگام صبح، پایین رفتن از پله‌ها و دویدن به سمت اتوبوس را انجام دهیم.

علت درد در ستون فقرات

درد در ستون فقرات به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و نیز محدود به سن نمی‌باشد، افراد در سنین مختلف مبتلا به درد در ستون مهره‌ها می‌شوند. این دردها از شایع‌ترین بیماری‌ها می‌باشد.

درد مکانیکال؛ شایع‌ترین درد

شایع‌ترین درد؛ درد مکانیکال است. هنگامی که شما در حالت‌های نادرست بدن را قرار دهید مانند دراز کشیدن یا بلندشدن‌های نادرست این درد ایجاد می‌شود. این نوع از درد می‌تواند به صورت شکستگی، دیسک کمر، اسپاسم، آرتروز و غیره بروز پیدا کرده و معمولا با انجام حرکات بدنی تشدید پیدا می‌کند.

درد‌های انتشاری دردی‌ست که علاوه‌بر بخش آسیب‌دیده بخش‌های دیگر هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند .برای مثال فردی که به دیسک گردن مبتلاست، درد را در بازو و شانه‌های خود نیز احساس می‌کند .

دردهای ارجاعی؛ دیگر دردهای رایج ستون فقرات است. دلیل اصلی آن چیزی به جز مهره‌ها می‌باشد. برای مثال دردهای قلبی و عروقی و دیگر بخش‌های مرتبط با ستون مهره‌ها می‌تواند به صورت درد در ستون خود را نشان دهد.

دردهای التهابی دردهایی هستند که در اثر بیمار‌ی‌هایی مانند تب مالت، روماتیسم، سل و غیره ایجاد می‌شود. این بیمار‌‌ی‌ها بعد از ایجاد و پیشروی باعث ایجاد عفونت در میان مهره‌ها ، رباط‌ها و دیسک شده و باعث بروز درد می‌شود.

چنانچه دردهای شما شدید باشد شما می توانید به یک فوق تخصص درد مراجعه کنید تا درد را کنترل و درمان کند و برای درمان اکثر بیماری‌های ستون فقرات و دردهای آن روش‌های غیرتهاجمی را برای درمان و کنترل درد بکار ببرد.

بیماری‌های ستون فقرات

بیماری‌های ستون مهره‌های بدن

ستون فقرات با وجود ساختار محکم، آسیب‌پذیر می‌باشد. فشار وزن بیش از حد تحمل این مهره‌ها، چرخش‌های ناگهانی و غیرمعقول بدن و…، منجر به ابتلا به بیماری‌هایی می‌شود. برخی از مهمترین بیماری‌ها عبارتند از:

• شکستگی
• سرطان‌ها
• دیسک کمر
• دیسک گردن
• روماتیسم

برای تسکین دردهای خود به بهترین متخصص ستون فقرات در تهران مراجعه نمایید!

برای پیشگیری از درد در ستون فقرات چه باید کرد؟

با توجه به مراجعه بیش از 70 درصد افراد بزرگسال به کلینیک‌ها، با عارضه‌ی کمردرد، باید توصیه‌هایی در این رابطه کنیم. برای جلوگیری از ساییدگی‌های غیرضروری و دردناک در این ناحیه آسیب‌پذیر از ستون فقرات، مراقبت از آن ضروری است. با رعایت موارد زیر می‌توانید خطر ابتلا به مشکلات کمر را به حداقل برسانید.

به حالت قرارگیری بدن خود توجه کنید درصورتی که حالت آن اشتباه است آن را اصلاح کرده و سعی کنید همیشه این مورد را رعایت کنید. ستون فقرات را به حالت ایستاده نگه دارید و اشیا را با پاها بلند کنید. برای حمل اشیا سنگین همیشه از دیگران کمک بخواهید.

اگرچه مهره‌های کمری شما قابلیت خم شدن و پیچیدن همزمان را دارد، اما بهتر است از انجام این کار خودداری کنید. از بالش و تخت مناسب برای خوابیدن استفاده کنید، برای مثال از بالش کوتاه استفاده کنید تا سرتان در امتداد بدن قرار گرفته و خم نشود.

عضلات اصلی شکمی را تقویت و حفظ کنید. عضلات شکم و کمر با هم کار می‌کنند و یک کمربند حمایتی در اطراف کمر و ناحیه پایینی پشت ایجاد می‌کنند. عضلات قوی‌تر می‌توانند به ثبات مهره‌های کمر کمک کنند و همچنین خطر آسیب را کاهش دهند.

وزن‌تان را کاهش دهید. کاهش وزن حتی 4 کیلوگرم نیز در جلوگیری یا کاهش کمر درد می‌تواند مفید واقع شود.

سیگار کشیدن را ترک کنید. نیکوتین جریان خون را در ساختارهای ستون فقرات، از جمله دیسک‌های کمری کاهش می‌دهد و باعث تسریع در تغییرات تخریبی مربوط به سن شود.

کلام آخر

در این مقاله در به ستون فقرات و آناتومی آن پرداختیم. ستون مهره ها نقش مهمی در انجام فعالیت‌های مهم بدنی ما دارد به‌عبارتی اصلی‌ترین نقطه‌ی اتکای بدن است. آگاهی و مراقبت همیشگی از آن امری ضروری است. اکنون که با این مهره‌ها و نقش‌شان آشنا شده‌اید، بهتر است در امر مراقبت از آن بکوشید.